«Τα παιδιά είναι μικρά. Αν κάποια στιγμή με ρωτήσουν, θα τους εξηγήσω τι δουλειά κάνω»
Ανάμεσα στην τράπεζα και στο σπίτι που βγαίνει στο σφυρί μεσολαβεί ένα κομβικό πρόσωπο που αναλαμβάνει να κάνει τη βρώμικη δουλειά. Είναι αυτό που θα σου χτυπήσει την πόρτα σαν ένας άγγελος κακών επών και θα σου αναγγείλει πως το σπίτι σου κατάσχεται. Θέλησα να μπω στην ψυχολογία ενός τέτοιου ανθρώπου για να καταλάβω αν νιώθει καθόλου ένοχος. Όμως πού να βρεις δικαστικό κλητήρα; Άσε που ο νόμος τους απαγορεύει το δημόσιο λόγο. Τότε απευθύνθηκα σε έναν φίλο μου δικηγόρο. Με έφερε σε επικοινωνία με έναν που γνώριζε. Συμφωνήσαμε η συνέντευξη να είναι ανώνυμη. Και κλείσαμε ένα ραντεβού στο κέντρο της Αθήνας.
******
Θέλω να αρχίσουμε με τις κατασχέσεις σπιτιών από τράπεζες και για το ρόλο που παίζει ο δικαστικός επιμελητής σ’ αυτή την ιστορία.
-Να ξεκαθαρίσουμε πρώτα ότι άλλο πράγμα η κατάσχεση, άλλο ο πλειστηριασμός. Είναι δύο διαφορετικές έννοιες που ο κόσμος δε μπορεί να ξεχωρίσει.
Αναγκαστική εκτέλεση δεν είναι και τα δύο;
-Αναγκαστική εκτέλεση είναι. Η κατάσχεση είναι το ξεκίνημα της διαδικασίας, η οποία ολοκληρώνεται με τον πλειστηριασμό. Η κατάσχεση έχει να κάνει με την εγγραφή του ακινήτου στο Υποθηκοφυλακείο. Ο πλειστηριασμός ολοκληρώνεται με την πράξη του συμβολαιογράφου, την περίληψη κατακυρωτικής έκθεσης, κ.ο.κ.
Εσύ τι έγγραφα επιδίδεις στα πλαίσια της αναγκαστικής εκτέλεσης;
-Αφού η τράπεζα καταγγείλει το δάνειο, γίνεται η επίδοση της εξώδικης καταγγελίας. Μετά από μια πίστωση χρόνου που δίνεται στον οφειλέτη, η τράπεζα κινεί τη διαδικασία για την έκδοση διαταγής πληρωμής. Η επίδοση της διαταγής πληρωμής ή της απόφασης που διατάζει τον οφειλέτη να καταβάλει τα χρήματα, νομικά είναι η προδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης. Η έναρξη ουσιαστικά. Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη διαδικασία. Από κει και πέρα ακολουθεί η κατάσχεση, όταν αυτό κριθεί σκόπιμο από την τράπεζα.
Πώς γίνεται η επίδοση;
-Όπως προβλέπεται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Αν δε βρω κάποιον στο σπίτι ή στο κατάστημα, θυροκολλώ. Όταν βρίσκω, του εξηγώ τι είδους έγγραφο του επιδίδω και τονίζω επίσης τη βαρύτητά του, ώστε να μην το αγνοήσει, ιδιαίτερα όταν είναι από τράπεζα. Μα οι περισσότεροι δεν ξαφνιάζονται καθόλου, δείχνουν ότι το περίμεναν.
Στέκεσαι στο κατώφλι ή μπαίνεις μέσα στο σπίτι;
-Όταν πρέπει να μπω, μπαίνω…
Πώς νιώθεις εκείνη την ώρα που κάνεις την επίδοση;
-Είναι κάποιες φορές που νιώθεις άσχημα. Ιδίως τα τελευταία χρόνια, που η κρίση έχει εξαθλιώσει πραγματικά τους συμπολίτες μας. Βλέπεις ανθρώπους που παλιότερα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, τώρα να μη μπορούν. Είναι λογικό να στεναχωριέσαι. Ο Έλληνας είναι δεμένος με το ακίνητό του, είτε είναι σπίτι, είτε κατάστημα είτε αγροτεμάχιο. Είναι δύσκολη η θέση του δικαστικού επιμελητή.
Από όλα τα δικόγραφα που επιδίδεις, τα χειρότερα για τη δική σου ψυχολογία, είναι αυτά που λέμε τώρα;
-Σε διαβάθμιση, ναι. Κατά βάση αυτά πιστεύω ότι δυσκολεύουν όλους τους συναδέλφους.
Ποια είναι η πρώτη αντίδραση του ανθρώπου που σου ανοίγει την πόρτα;
-Έχει να κάνει με το πρόσωπο που θα βρεις. Τις περισσότερες φορές οι αντιδράσεις δεν είναι βίαιες. Χτυπάς την πόρτα, «γεια σας», και τους αναγγέλλεις το μαντάτο. Και τότε αρχίζουν τα παράπονα. Στο πρόσωπο του δικαστικού επιμελητή ίσως κάποιοι – όχι όλοι, για να `μαι και δίκαιος – βλέπουν το πρόσωπο της τράπεζας. Και αναγκαστικά ο δικαστικός επιμελητής μπαίνει στη μέση, θέλοντας και μη. Αυτός είναι ο ρόλος του, εκ του νόμου.
Υπήρξαν φορές που έγινες χάλια;
-Ναι, υπήρξαν. Σε μια περίπτωση ο οφειλέτης είχε ένα κοριτσάκι με νοητική υστέρηση. Θυμάμαι ότι είχα νιώσει πολύ άσχημα. Όχι για μένα, αλλά γι` αυτόν. Ήταν ένας οικογενειάρχης, έδειχνε τίμιος, έπεσαν έξω οι δουλειές του, έμεινε χωρίς δουλειά, με συνέπεια να κατασχεθεί το σπίτι. Εκεί μέσα είδα κι ένα κοριτσάκι με κινητικά προβλήματα και νοητική υστέρηση, κι ο άνθρωπος, προς τιμήν του, δεν το προέβαλε καν ως ασπίδα. Κάποιος άλλος μπορεί και να το `κανε. Γι` αυτό μου έκανε φοβερή εντύπωση.
Υπήρξε ποτέ περίπτωση που να χάρηκες; Να πήγες, για παράδειγμα, σε ένα πλουσιόσπιτο και να είπες: «Καλά να πάθετε! Γλεντήσατε μια χαρά τη ζωή σας και τώρα κλαίγεστε!»
-Δε μου έχει τύχει. Καλά, δε θα μπορούσα ποτέ να χαρώ.
Θα μπορούσες να πεις: «φταίξατε».
-Όχι. Κοίτα, οι οφειλέτες δεν είναι μόνο φτωχοί. Οφειλέτης μπορεί να είναι και κάποιος πολύ πλούσιος που δε μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της ζωής του. Ο δικαστικός επιμελητής δεν ταυτίζεται τόσο με τα συμφέροντα του επισπεύδοντα. Κάνουμε λίγο και τη βρώμικη δουλειά, εκτελούμε την απόφαση. Ο δικαστικός επιμελητής επιδιώκει να εκτελέσει σωστά την απόφαση και δεν μπαίνει στη διαδικασία να αντιδικήσει με τον οφειλέτη, παρ` ότι ο οφειλέτης στρέφεται αρκετές φορές κατά του δικαστικού επιμελητή.
Νιώθεις καθόλου μπάτσος;
-Με την ευρύτερη έννοια του όρου, ναι. Έχουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τον αστυνομικό. Κάποιες φορές έχω νιώσει. Και κυρίως ως προς την έννοια της εκτέλεσης του καθήκοντος. Λες «πρέπει να το κάνω και θα το κάνω».
Στην προσωπική σου ζωή μιλάς για τη δουλειά σου;
-Τον πρώτο καιρό μιλούσα. Και με φίλους και με συναδέλφους. Τα πρώτα χρόνια, επειδή πολλά πράγματα μού έκαναν εντύπωση, μιλούσα πιο συχνά. Τα τελευταία χρόνια, δε μιλάω και τόσο πολύ. Δεν έχει νόημα με συναδέλφους να συζητάμε συνέχεια τα ίδια. Με φίλους περισσότερο, έχουν απορίες.
Τι σε ρωτάνε; Απορίες σαν τις δικές μου ή σου ζητάνε συμβουλές για νομικά θέματα;
-Και τα δύο. Προσπαθώ να εξηγήσω, χωρίς να μπαίνω σε πολλές λεπτομέρειες, για να γίνομαι κατανοητός. Πάντως, οι περισσότεροι έχουν λάθος εντύπωση για τους δικαστικούς επιμελητές.
Έχεις βιώσει ποτέ ρατσισμό για το επάγγελμά σου;
-Δεν έχω διαπιστώσει κάτι τέτοιο. Έντονη δυσφορία, ναι, έχω βιώσει. Αυτό είναι αναπόφευκτο.
Πιστεύεις ότι η δουλειά σου σ` έχει σκληρύνει σαν άνθρωπο;
-Σίγουρα. Εξωτερικά όμως. Εσωτερικά προσπαθώ να μείνω αναλλοίωτος και «αγνός» – όσο μπορεί να μείνει ένας άνθρωπος σ’ αυτή την κοινωνία – και πιστεύω ότι σε κάποιο βαθμό το καταφέρνω. Βέβαια, προσπαθώ να απομονώσω αυτό το κομμάτι από την οικογένεια. Τα παιδιά είναι μικρά. Αν κάποια στιγμή με ρωτήσουν, θα τους εξηγήσω τι δουλειά κάνω. Άλλωστε δεν κάνω και κάτι κακό. Ο ρόλος του δικαστικού επιμελητή είναι λίγο παρεξηγημένος. Ίσως δικαιολογημένα μερικές φορές, τις περισσότερες όμως σίγουρα όχι.
Τι εικόνα θεωρείς πως έχει ο κόσμος για τον δικαστικό επιμελητή;
-Επειδή αναφέρεσαι στην αναγκαστική κατάσχεση ακινήτων, θα σου πω ότι ο πολύς κόσμος, που δε γνωρίζει τη διαδικασία, έχει την εντύπωση ότι ο δικαστικός επιμελητής, κατά την κατάσχεση, βγάζει έξω από το σπίτι τον οφειλέτη δια της βίας ή ότι η αναγκαστική κατάσχεση ακινήτου αρχίζει με την αφαίρεση κινητών πραγμάτων και εν συνεχεία διώχνεται κι ο ίδιος απ` το σπίτι κ.λπ. Όμως η κατάσχεση του ακινήτου δεν είναι αυτό: είναι η εγγραφή της πράξης αναγκαστικής κατάσχεσης στο Υποθηκοφυλακείο ή στο Κτηματολόγιο της Περιφέρειας του ακινήτου και η επίδοση της σχετικής έκθεσης στον οφειλέτη. Στην έκθεση αυτή, αναγράφεται και η ημερομηνία του πλειστηριασμού.
Δε γίνεται αυτό που βλέπουμε στις ταινίες; Γιατί έχουμε λάθος εικόνα;
-Όχι βέβαια! Κάποιοι έχουν αυτή την εικόνα, ίσως επειδή παλιότερα γίνονταν αφαιρέσεις κινητών πραγμάτων σε σπίτια και αυτό προβαλλόταν σε ασπρόμαυρες ταινίες. Πλέον βάσει νόμου τα περισσότερα πράγματα είναι ακατάσχετα. Αυτά που είναι απαραίτητα για την διαβίωση των μελών της οικογένειας, δεν κατάσχονται. Και εκεί κάπου γίνεται η σύγχυση. Από κει και πέρα μπορούν να κατασχεθούν ακριβά αντικείμενα, τιμαλφή, τα οποία είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Επομένως, πρακτικά, τα τελευταία χρόνια, έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό οι κατασχέσεις κινητών σε σπίτια.
Πώς σου ακούγεται το σύνθημα «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη»;
-Το σύνθημα λέγεται με την ευρύτερη έννοια. Δεν ξέρω κατά πόσο θέλουν οι τράπεζες να πάρουν τα σπίτια. Το σίγουρο είναι πως πρωτίστως θέλουν τα χρήματά τους. Ένα ακίνητο που βγάζει στο «σφυρί» η τράπεζα, επειδή έχει υποθήκη πάνω σ` αυτό και έχει απαίτηση από τον ιδιοκτήτη, δε σημαίνει ότι θα το αγοράσει η ίδια στον πλειστηριασμό. Μπορεί να το πάρει ένας τρίτος. Αυτοί που παλιά τους λέγαμε «κοράκια». Πρέπει να ξέρεις ότι τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί ο αριθμός των πλειστηριασμών –ίσως όχι των κατασχέσεων-, για διάφορους λόγους. Μερικοί από αυτούς είναι, η προστασία της πρώτης κατοικίας, ο Νόμος Κατσέλη, η αύξηση των αντικειμενικών αξιών, ο ΕΝΦΙΑ, η εισβολή μελών διαφόρων φορέων στις αίθουσες των Ειρηνοδικείων, κ.λπ. Υπάρχουν ακίνητα που είναι βεβαρημένα με κατάσχεση, είτε απ` το Δημόσιο είτε από τράπεζες, αλλά δεν καταλήγουν στον πλειστηριασμό, για κάποιον από τους λόγους που προανέφερα. Κάποια στιγμή, μοιραία, θα αρθούν οι περιορισμοί και θα μπορέσουν οι συμβολαιογράφοι να πραγματοποιήσουν τους πλειστηριασμούς. Το σύνθημα προφανώς αναφέρεται σε εκείνη τη στιγμή.
Μέσα σ` όλα που μου είπες, βγήκε είδηση: Εξαφανίστηκαν τα «κοράκια»; Να κι ένα καλό νέο!
-Δεν εξαφανίστηκαν εντελώς, όμως περιορίστηκαν. Και πού να σου πω και το άλλο: Στο νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας υπάρχει άρθρο που υποχρεώνει το δικαστικό επιμελητή να μπει στο σπίτι του οφειλέτη σε συγκεκριμένη μέρα και ώρα, σε συνεννόηση μαζί του, για να δείξει το σπίτι σε υποψήφιο αγοραστή! Κατάλαβες για τι μιλάμε! Ο σύλλογος και η ομοσπονδία δικαστικών επιμελητών έχουν αντιδράσει, μα το υπουργείο δεν έχει εισακούσει τις φωνές μας μέχρι στιγμής. Ελπίζω να καταργηθεί.
Αυτό είναι χειρότερο κι απ` όσα βλέπουμε στις ταινίες! Έχει εφαρμοστεί;
-Στην πράξη, εγώ δεν το έχω κάνει. Αυτό είναι απάνθρωπο. Γυρνάμε στο Μεσαίωνα. Θα μπαίνουμε στο σπίτι να δείχνουμε τους τοίχους, τη θέα; Δε μπορώ να καταλάβω*.
Θα λειτουργείτε σα μεσίτες δηλαδή, ανάμεσα στο σπίτι και στο «κοράκι».
-Μα για τις αλλαγές αυτές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, απείχαμε από τα καθήκοντά μας έξι μήνες, μαζί με τους όμορους κλάδους. Θέλω να πιστεύω, για καλό της κοινωνίας, ότι οι διατάξεις αυτές θα καταργηθούν.
Ποιο άρθρο είναι;
-Δε θυμάμαι. Μιας και δε μου `τυχε να το εφαρμόσω, αρνούμαι ακόμα και να το διαβάσω.
Καλά. Θα μου το στείλεις με ένα e-mail;
Ναι.
*Σύμφωνα με το άρθρο 995 παρ. 6.
Μέσα στην ίδια προθεσμία του εδάφιου α’ της παραγράφου 4 ο δικαστικός επιμελητής καταθέτει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού έγγραφο σημείωμα στο οποίο καθορίζονται ημέρες και ώρες επίσκεψης από υποψήφιους πλειοδότες του ακινήτου που κατασχέθηκε, το αργότερο επτά (7) ημέρες πριν από την ημέρα του πλειστηριασμού. Η επίσκεψη πραγματοποιείται με τη συνοδεία του δικαστικού επιμελητή
